Η Βάπτιση είναι το πρώτο χρονολογικά γνωστό ζωγραφικό έργο του Leonardo Da Vinciκαι πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τον Verrocchio, αποτελώντας τον πνευματικόαπότοκο της συνάντησης της επιστημονικής παρατήρησης του πραγματικού, αισθητούκόσμου με τύπους αντλημένους από τη φαντασία και την προσπάθεια κατανόησης τουφαινομένου της ζωής τόσο στον επίγειο κόσμο, όσο και στο Επέκεινα, τον άκτιστο και άυλοδηλαδή χώρο όπου κυριαρχεί η Ενέργεια του Θεού. Ο Ιησούς Χριστός βαπτίστηκε σε ηλικία30 ετών από τον Ιωάννη Βαπτιστή, ασκητή στην Ερημο, στην περιορδάνειο περιοχή, όπουκήρρυτε τη μετάνοια και την κάθαρση της ανθρώπινης ψυχής μέσω του Βαπτίσματος καιπροετοίμαζε τους οπαδούς του για την έλευση του Μεσσία. Στη Βάπτιση του Ιησούφανερώθηκε η τριαδικότητα του Θεού, αφού παρουσιάστηκε ο Θεός-Πατέρας και το ΆγιοΠνεύμα υπό τη μορφή Περιστεράς, γι’ αυτό και η θρησκευτική γιορτή σε ανάμνηση τουμυστηρίου της Βάπτισης ονομάστηκε Θεοφάνεια. Επιστρέφοντας στον πίνακα των δύομεγάλων καλλιτεχνικών μορφών της Άναγέννησης, ο ιστορικός Giorgio Vasari, μας δίνει τηνπληροφορία ότι «Ο Leonardo ζωγράφισε έναν Άγγελο που κρατά μερικά ρούχα». Πράγματι,στη Βάπτιση, παρατηρείται μια αγγελική μορφή που αποτυπώνεται στο αριστερό μέρος τηςσύνθεσης σε γονατιστή στάση με υφάσματα στο χέρι της, εισάγοντας μία νέα κατεύθυνσηστον χώρο της ζωγραφικής τέχνης. Ετσι, ενώ ο Άγγελος του Verrocchio αποπνέει με τηστάση του σώματός του και το βλέμμα του, που απευθύνεται στον θεατή, μια εγγενήπαθητικότητα και εκφραστική στατικότητα, χαρακτηριστικό γνώρισμα της απόδοσης τουτύπου του Άγγέλου κατά τον 15ο αιώνα, εκείνος του Leonardo ανανεώνει την εικαστικήτυπολογία, καθώς κοιτάζει προς το μέσον της σκηνής, διακρίνεται για την αρτιότητα τωνχαρακτηριστικών του και τη λοξή τοποθέτηση και διάταξη του σώματός του που δημιουργείένα σύνολο αξόνων και νοητών γραμμών προσδίδοντας έντονη κίνηση στο σύνολο.Επιπλέον, ο τρόπος απόδοσης της αγγελικής οντότητας του Leonardo με την εναλλαγήζωνών φωτός και σκιάς, συνθέτει μια ατμόσφαιρα μυσταγωγίας και μυστηρίου πουεκπορεύεται από τη θεία παρουσία κατά την τελετή της Βάπτισης. Οι επιδράσειςτεχνοτροπικών στοιχείων στο πλάσιμο της μορφής του Άγγέλου, όπως η αναβίωση τηςκλασικής τέχνης στο πρόσωπο της αγγελικής φιγούρας, επιβιώνουν ακόμη στιςκαλλιτεχνικές διατυπώσεις του Leonardo,όμως στο έργο αυτό τίθενται ήδη, έστω σε πολύπρώιμο στάδιο, οι βάσεις του ώριμου και ολοκληρωμένου ύφους του. Σε αυτό συνηγορεί ηαποτύπωση του φωτός που σχεδόν κατακλύζει τη σύνθεση και εφεξής θα αποτελέσειβασικό συστατικό της καλλιτεχνικής ταυτότητας του Leonardo. Άπό την άλλη πλευρά, οVerrocchio, με τη σειρά του παρουσιάζει ορισμένες καινοτομίες για τα τεχνοτροπικάδεδομένα της εποχής. Οι ρίζες του καλλιτεχνικού του ύφους στη γλυπτική είναι έκδηλεςστην απεικόνιση των ογκηρών, με ακριβείς ανατομικές λεπτομέρειες, μορφών του Ιησούκαι του Ιωάννη του Βαπτιστή, ο οποίος μοιάζει να εισέρχεται στον καλλιτεχνικό χώρο απότα δεξιά. Ο Ιησούς σε αντίθεση με προγενέστερες απεικονίσεις του σε σκηνές Βάπτισης,που στέκεται σε μετωπική στάση, στο εν λόγω έργο στρέφει το βλέμμα του προς τονΒαπτιστή, συμβάλλοντας στη συγκρότηση μιας θεατρικής αίσθησης. Εν κατακλείδι, τακαινοτόμα καλλιτεχνικά στοιχεία των δύο δημιουργών, οδηγούν σε μια πρωτοποριακήσύνθεση για την εποχή της Πρώιμης Άναγέννησης, που με τα πλούσια δραματικά στοιχείατονίζει ακόμη περισσότερο τη θεϊκή παρουσία και τον κατανυκτικό χαρακτήρα τουμυστηρίου της Βάπτισης, λυτρωτικού για τον άνθρωπο από το Προπατορικό Άμάρτημα καιπροπομπού του σταυρικού θανάτου του Ιησού, που θα ανοίξει τις πύλες του Παραδείσουγια τους θνητούς. Χριστιάνα Οικονόμου. Πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας, Άρχαιολογίας της Τέχνης τουΕΚΠΆ- Κάτοχος MPhil στις Θεατρικές Σπουδές.
