Το ιερό της Επιδαύρου.
Μετά τους Δελφούς θα μεταφερθούμε στην Επίδαυρο, όπου υπάρχει το επιβλητικό ιερό προς τιμήν του Ασκληπιού. Αργότερα προστέθηκε σε αυτό η λατρεία του Απόλλωνα Μαλεάτα[1]. Θεωρείτο το περιφημότερο ιερό του Ασκληπιού στην αρχαιότητα και ήταν και αυτό εξωαστικό. Αποτελεί το θρησκευτικό και εθνικό κέντρο της περιοχής. Στη θέση του ιερού του Απόλλωνος Μαλεάτα, στη βόρεια πλαγιά του Κυνορτίου όρους, υπάρχουν τμήματα πρωτοελλαδικού οικισμού περί την 3η χιλιετία π.Χ., καθώς και Μυκηναϊκό ιερό κορυφής που συνδεόταν με υπαίθρια λατρευτική δραστηριότητα.
Στο ιερό του Μαλεάτα στηρίζει στοά, πιθανόν εγκοιμητήριο, ερείπια του κλασικού ναού στη θέση του παλαιότερου αρχαϊκού, υπαίθριο βωμό, άνδηρο θυσιών των μυκηναϊκών και ρωμαϊκών χρόνων, κτιστό βωμό του 4ου αιώνα π.Χ. στην πλατεία του ιερού και υπαίθριο τέμενος των Μουσών. Στους ρωμαϊκούς χρόνους ανήκει το πρόπυλο του ιερού και εκτεταμένο συγκρότημα έξω από τα όρια του με λουτρό, κρήνη και δεξαμενή. Στο ιερό του Ασκληπιού, οργανωμένο σήμερα αρχαιολογικό χώρο που περιλαμβάνει και το αρχαίο θέατρο, είναι επισκέψιμα τα ερειπωμένα οικοδομήματα του 4ου-3ου αιώνα π.Χ. και των ρωμαϊκών αυτοκρατορικών χρόνων. Κυριότερα κτίρια είναι ο δωρικός ναός του Ασκληπιού, το άβατο ή «εγκοιμητήριο» σχήματος στοάς, το τετράγωνο συγκρότημα του 5ου αιώνα π.Χ. που περιέβαλε τα παλαιότερα λείψανα της λατρείας Απόλλωνος και Ασκληπιού. Επίσης, υπήρχε το Στάδιο, τα Λουτρά, το Γυμνάσιο, το Ωδείο, το Πρόπυλο, η Παλαίστρα, η Ιερά οδός και το περίφημο θέατρο της Επιδαύρου, στο οποίο δίδονται έως τις ημέρες μας παραστάσεις αρχαίου δράματος. Τέλος, η περίφημη για τον πλούτο του αρχιτεκτονικού της διακόσμου θόλος[2], κυκλικό οικοδόμημα με υπόγειους διαδρόμους-δακτυλίους, το οποίο συνδύαζε τον ιωνικό και τον κορινθιακό ρυθμό. Πρόκειται για αινιγματικό κτίσμα και ήταν αφιερωμένη, πιθανότατα, στη λατρεία του Ασκληπιού.
Στο ιερό της Επιδαύρου κατέφευγαν άτομα τα οποία είχαν την ανάγκη να θεραπευτούν από τον Ασκληπιό που ήταν γιος του Απόλλωνα και θεός της ιατρικής. Στα Ασκληπιεία δεν γινόταν δεκτοί οι βαριά ασθενείς, όπως και οι επίτοκες. Βασικό ρόλο για τη θεραπεία έπαιζε το άφθονο πηγαίο νερό. Η υδροθεραπεία για καθαρμούς ήταν η βάση της θεραπευτικής αγωγής των ιερών του Ασκληπιού. Προ της εγκοιμήσεως στο άδυτο ο ασθενής λουζόταν στα άφθονα νερά της ιερής πηγής, νήστευε, παρακολουθούσε αγώνες γυμναστικούς, ποιητικούς, θεατρικούς και εν γένει καλλιτεχνικούς, μπορούσε να διαβάζει στη βιβλιοθήκη του ιδρύματος, συμμετείχε σε καθημερινές σωματικές ασκήσεις και γενικά η ζωή του στον ξενώνα του Ασκληπιείου ήταν δημιουργική κι ευχάριστη και τον απομάκρυνε απ’ τις ψυχοφθόρες μικρές καθημερινές φροντίδες. Μετά τη σωματική (λουτροθεραπεία και νηστεία) και ψυχική προετοιμασία (προσφορά θυσίας) ο ασθενής βοηθούντων και των προπαρασκευαστικών φαρμάκων, ήταν έτοιμος για την εγκοίμηση στο άβατο του ναού. Μεγάλο ρόλο έπαιζε η υποβολή των ιερέων-θεραπευτών-μάντεων οι οποίοι με ψυχοβολές έπειθαν τους ασθενείς ότι θα τους επισκεφθεί στο όνειρό τους ο θεός και θα τους ορίσει τον τρόπο της θεραπείας. Όμως δεν ήταν προνόμιο όλων των ασθενών η εγκοίμηση. Μόνο όσοι μπορούσαν να δεχθούν την επίσκεψη του θεού στον ύπνο τους προωθούνταν στο άβατο. Αυτοί δηλαδή που είχαν υποστεί την κατάλληλη ψυχική προετοιμασία.
Η διοίκηση του ιερού είχαν αναλάβει οι ιερείς, οι οποίοι ταυτόχρονα ήταν και θεραπευτές και μάντεις. Ερμήνευαν τις οδηγίες για τις θεραπείες, τις οποίες έδινε ο θεός κατά τη διάρκεια της εγκοιμίσεως και παρασκεύαζαν διάφορα βότανα και φάρμακα. Οι θεραπευμένοι για να ευχαριστήσουν το θεό έφερναν αφιερώματα και τάματα. Οι ιερείς ήταν αρμόδιοι για τη φύλαξη αυτών. Το ιερό άκμασε κατά την αρχαϊκή, κλασική και ελληνιστική περίοδο. Κατά την τελευταία πολλαπλασιάστηκαν τα ιερά του Ασκληπιού και σε άλλες περιοχές, μάλιστα έφθασαν στο σημείο να είναι ανταγωνιστικά προς εκείνο της Επιδαύρου.
[1] Louis Bruit Zaidman, ό.π: 122.
[2] Στο ίδιο: 125.
