Το θρησκευτικό προσωπείο του Τριωδίου
Θεοδώρου Ρόκα, Θεολόγου υπ. δρ. Ε.Κ.Π.Α.
Πλησιάζει το τέλος της τρίτης εβδομάδας του Φεβρουαρίου και την ερχόμενη Κυριακή ξεκινά μια μεγάλη και συνάμα όμορφη περίοδος ολόκληρου του έτους, εκείνη του Τριωδίου. Ανοίγει λοιπόν το Τριώδιο και “ντυνόμαστε μασκαράδες για να γιορτάσουμε τις Απόκριες” όπως συνηθίζει να αναφέρει ο λαός μας. Όντως λοιπόν ντυνόμαστε μασκαράδες και ερχόμαστε αντιμέτωποι με ένα μείζον δίλλημα: να συμμετάσχουμε στους εορτασμούς της “παγανιστικής” εορτής του Καρναβαλιού και να έρθουμε σε αντίθεση με τα πιστεύω της Εκκλησίας μας αλλοιώνοντας παράλληλα το πρόσωπο που μας έδωσε ο Δημιουργός μας φορώντας κάποια μάσκα ή να απέχουμε εντελώς από τις εκδηλώσεις αυτές είτε ευσυνείδητα, είτε εσκεμμένα προκειμένου να φανούμε ότι είμαστε σωστοί απέναντι χριστιανοί εφόσον εφαρμόζουμε κατά γράμμα τις απαγορεύσεις περί μη συμμετοχής μας σε τέτοιου είδους εκδηλώσεις;
Μήπως όμως, τώρα που “ανοίγει το Τριώδιο” είναι ευκαιρία να δείξουμε το πραγματικό μας χαρακτήρα φορώντας τη “μάσκα του ευσεβισμού” ως άλλοι Φαρισαίοι; Η περίοδος του Τριωδίου ξεκινά την Κυριακή, κατά την οποία αναγινώσκεται η ευαγγελική περικοπή από το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο, η περίφημη παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου. Σύμφωνα με την περικοπή: δυο άντρες ανέβηκαν στο ιερό να προσευχηθούν, ο ένας ήταν Τελώνης και ο άλλος Φαρισαίος. Ο Φαρισαίος όμως ανέβηκε σε ένα ψηλό σημείο του ναού για να φαίνεται και άρχισε να προσεύχεται λέγοντας: “Σε ευχαριστώ Θεέ μου που δεν είμαι σαν τους άλλους τους ανθρώπους άρπαγας, βίαιος, άδικος ειδικά σαν αυτόν εδώ τον τελώνη. Νηστεύω δυο φορές την εβδομάδα και αποδίδω το δέκατο απ΄ όσα αποκτώ” (Λκ. 18,11-12).
Η ευαγγελική αυτή περικοπή δεν κατονομάζει τους δυο αυτούς άνδρες, όπως και ολόκληρος ο ευαγγελικός λόγος του Κυρίου που κάνει συνεχώς αναφορές σε πρόσωπα και καταστάσεις, διότι δεν αποσκοπεί να στηλιτεύσει τα πρόσωπα αυτά καθαυτά, αλλά καυτηριάζει έντονα στάσεις ζωής, τρόπους συμπεριφοράς, κοινωνικές, ηθικές και αντιλήψεις, όπως εκείνες του Φαρισαίου ενός ανθρώπου υπερόπτη, αλαζόνα, ευσεβιστή, υποκριτή και κριτή του εαυτού του και του Τελώνη (“οὐκ εἰμί ὡς οὖτος ὁ τελώνης” Λκ. 18,11).
Ο Φαρισαίος δεν ήταν απλά ένας κοινός άνθρωπος, ήταν αντιπρόσωπος ενός τρόπου ζωής, μιας άσχημης αντίληψης και συμπεριφοράς, όπου στο πρόσωπο του οποίου μπορεί να τοποθετηθεί όχι μόνο ο οποιοσδήποτε Φαρισαίος της εποχής του αλλά ο οποιοσδήποτε άνθρωπος, ακόμα μάλιστα και ο εκκλησιαζόμενος άνθρωπος, εκείνος που μετέχει στις ακολουθίες της Εκκλησίας, εκείνος ο άνθρωπος που δεν θα διστάσει να φορέσει το προσωπείο του ευσεβισμού ώστε να παραστήσει τον ηθικά ακέραιο, την θρησκευτικά επιμελή, τον σωστό Χριστιανό που αυτοπροβάλλεται ως πρότυπο ηθικής και παράδειγμα προς μίμηση μέσα στην κοινωνία που ζει και συναναστρέφεται. Τι κάνει λοιπόν αυτός ο άνθρωπος τώρα που “ανοίγει το Τριώδιο” εφόσον φορεί το προσωπείο της ευσέβειας ώστε να αυτοπροβληθεί στον κοινωνικό και εκκλησιαστικό του περίγυρο; Τι άλλο απ΄ το να μεταβάλει το χώρο της συνάξεως των πιστών, το χώρο που τα μέλη μετέχουν του ενός και του αυτού σώματος του Χριστού σε χώρο μασκαρέματος και υποκρισίας, όπως ακριβώς έκανε και ο Φαρισαίος της παραβολής.
Υπερηφάνεια, αλαζονεία, υπεροψία, επιδεκτικότητα, αυτοπροβολή, υποκρισία και κυρίως κατάκριση για τον πλησίον -συνήθεια άκρως απαράδεκτη και ρητά στηλιτεύσιμη (“σὐ τὶς εἶ ὁ κρίνων ἀλλότριον ἱκέτην;” Ρωμ. 14,4)- αποτελούν κατακριτέες και απαράδεκτες καταστάσεις, οι οποίες όχι μόνο δεν έχουν θέση μέσα στην Εκκλησία του Χριστού, στην κοινωνία των μελών που είναι βαπτισμένα στο όνομά Του, αλλά αντίθετα μεταβάλλουν την κιβωτό της σωτηρίας σε χώρο απώλειας, εφόσον αλλοιώνουν το χαρακτήρα της Εκκλησίας.
Ας προσέξουμε λοιπόν τώρα που ξεκινά η υπέροχη αυτή περίοδος του Τριωδίου, η περίοδος που αφενός μας προετοιμάζει για να εορτάσουμε τη μεγάλη εορτή του Πάσχα, αφετέρου μας φέρνει αντιμέτωπους με τον ίδιο μας τον εαυτό και μας παρέχει την ευκαιρία να αναζητήσουμε το λόγο της ύπαρξής μας σε αυτόν εδώ τον κόσμο, να μη φορέσουμε το “προσωπείο του ευσεβισμού”, ως άλλοι θρησκευτικοί μασκαράδες, αλλά να αποκτήσουμε την ψυχική ανάταση που έλαβε ο κατακριτέος από τον Φαρισαίο Τελώνης της παραβολής, ο οποίος συνέτριψε τον εαυτό του, ταπεινώθηκε οικτρά ενώπιον του Θεού και δέχτηκε από Εκείνον τη χάρη και τη δικαίωση διότι: “ὁ ὑψῶν ἑαυτὀν ταπεινωθήσεται, ὁ δὲ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται” (Λκ. 18,14).
Ο Θεόδωρος Ρόκας γεννήθηκε στους Αγίους Θεοδώρους.
Είναι πτυχιούχος της Θεολογικής Σχολής Αθηνών.
Μεταπτυχιακό στη Βιβλική Θεολογία στο Τμήμα Θεολογίας του Ε.Κ.Π.Α.
Είναι υποψήφιος διδάκτωρ του Ε.Κ.Π.Α. στη Βιβλική Θεολογία (Παλαιά Διαθήκη).
