Η 6η Μαρτίου είναι ημέρα διεθνώς αφιερωμένη στον σχολικό εκφοβισμό-bullying, ένανόρο που χρησιμοποιείται για να εκφράσει τη συνεχή και επαναλαμβανόμενη εκδήλωσηλεκτικής ή/και σωματικής/ηλεκτρονικής βίας από έναν ή περισσότερους θύτες σε άλλοανήλικο μέλος της σχολικής κοινότητας. Συνήθως το ψυχολογικό προφίλ των θυτώνσκιαγραφεί άτομα με μειωμένη αυτοπεποίθηση και διευρυμένες ανασφάλειες,επιθετικές τάσεις που αγγίζουν τα όρια του σαδισμού, καθώς η άσκηση της βίαςπραγματοποιείται ανενδοίαστα, αποτελώντας συγχρόνως πηγή ικανοποίησης. Είναιπιθανόν, οι θύτες να υπήρξαν και οι ίδιοι θύματα ποικίλων μορφών κακοποίησης στοστενό και ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον και να προβάλλουν μία ανάλογησυμπεριφορά σε έναν αδύναμο κατ’ αυτούς συνομίληκο ως εκδίκηση για τη βία και τηνπαραμέληση που δέχθηκαν. Επίσης, συχνά πρόκειται για άτομα με αρχηγικές τάσεις,δογματικά, μισαλλόδοξα, που τα διακρίνει η απουσία ενσυναίσθησης και αλληλεγγύηςκαι η ανικανότητα προσαρμογής στους κανόνες της σχολικής κοινότητας και αρμονικήςσυνύπαρξης στα πλαίσια του οργανωμένου κοινωνικού βίου. Συνυπεύθυνοι με τουςθύτες όμως είναι και οι απλοί παρατηρητές κακοποιητικών συμπεριφορών, οι οποίοιεξαιτίας του φόβου στοχοποίησής τους από τους θύτες, της απομόνωσής τους απότους συμμαθητές τους- μέλη της ομάδας του θύτη- ή και ορμώμενοι από αδιαφορίακαι έλλειψη ευαισθητοποίησης αποσιωπούν την κατάσταση. Από την άλλη πλευρά, ησυμπεριφορά των θυμάτων μπορεί να χαρακτηρίζεται από παθητικότητα και αδυναμίααντίδρασης ή από τον αντίποδά της, αμυντική και προκλητική στάση. Στηθυματοποίηση των παιδιών συμβάλλουν συνήθως παράγοντες που οδηγούν στηδιαφοροποίησή τους από την πλειοψηφία, όπως το διαφορετικό θρησκευτικό καιπολιτισμικό υπόβαθρο, η καλή σχολική επίδοση, το κοινωνικό και οικονομικό status τηςοικογένειας, η εσωστρεφής συμπεριφορά του θύματος που δυσχεραίνει τη συμμετοχήτου σε ομαδικές δραστηριότητες κ.λ.π. Οι μορφές της βίας μπορούν να περιλαμβάνουνύβρεις, λεκτική απαξίωση, συκοφαντία, οργανωμένες φάρσες, απομόνωση,χτυπήματα, καταστροφή ή κλοπή αντικειμένων και χρημάτων και να προσλάβουν τημορφή cyberbullying, που μπορεί να εκδηλωθεί με προσβλητικές δημόσιες αναρτήσειςή αποστολή μηνυμάτων με απειλητικό χαρακτήρα ή διακίνηση υλικού σεξουαλικούπεριεχομένου. Ποια είναι τα σημάδια ότι ένα παιδί υφίσταται κάποια μορφή εκφοβισμού στο σχολικόπεριβάλλον;-Βαθμολογική πτώση, συχνές απουσίες από τα μαθήματα και γενικότερηαποστροφή για το σχολικό περιβάλλον.-Τραυλισμός, δυσκολία στην άρθρωση συνεκτικού λόγου ή ακόμη και επιλογήνα παραμένει σιωπηλό.-Αρνηση για μετάβαση στο σχολείο χωρίς τη συνοδεία γονέα.-Διατροφικές διαταραχές.- Ξαφνικήεξάρτηση από τοξικές ουσίες, νικοτίνη, αλκοόλ, ναρκωτικά.-Εκδήλωση επιθετικής συμπεριφοράς, ψυχωσικών συνδρόμων, κατάθλιψης ήάλλων ψυχικών διαταραχών, ακόμη και αυτοκτονική διάθεση.-Αδυναμία συγκέντρωσης και διεκπεραίωσης στοιχειωδών δραστηριοτήτων.-Ελλειψη στοχοθεσίας και συνέπειας στους ήδη υφιστάμενους ακαδημαϊκούςτου στόχους.-Αϋπνία ή συχνή βραδινή ενούρηση(κυρίως σε προ-εφηβικά ηλικιακά στάδια) -Σωματοποίηση του άγχους η οποία ενδέχεται να πυροδοτήσει την εμφάνισηαυτοάνοσων νοσημάτων.
-Αποχή από τα social media και αποφυγή επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης μεσυνομιλήκους του.-Απώλεια ενδιαφέροντος ή και έντονη άρνηση για ομαδικές σχολικές καιεξωσχολικές δραστηριότητες.-Μώλωπες στο σώμα και στο πρόσωπό του, σκισμένα ρούχα καικατεστραμμένα ατομικά είδη π.χ βιβλία, τσάντα.Η επί μακρόν έκθεση ενός παιδιού σε έναν τόσο στρεσσογόνο παράγοντα εκτόςτων ψυχοσωματικών διαταραχών που προαναφέρθηκαν, δύναται να οδηγήσειστην εγκατάλειψη του σχολικού περιβάλλοντος και κατά συνέπεια να μειώσειτις πιθανότητες της διεύρυνσης των πνευματικών οριζόντων του και τηςεισαγωγής στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση ή της μεταλυκειακής επαγγελματικήςτου κατάρτισης που θα συνέβαλε στην επαγγελματική του αποκατάσταση καικατά συνέπεια στην κοινωνική του άνοδο. Αντιθέτως, η σχολική διαρροήευνοεί την εμπλοκή του ανήλικου σε εξωσχολικές ομάδες με στοιχείαπαραβατικής συμπεριφοράς, που κατά πάσα πιθανότητα θα αλλοιώσουν τιςαξίες, το χαρακτήρα του και θα το οδηγήσουν στην τέλεση πράξεων του κοινούποινικού δικαίου και στην κοινωνική του περιθωριοποίηση.Ως εκ τούτου, η ανάπτυξη και διατήρηση συνεκτικών δεσμών μεταξύ τωνμελών του οικογενειακού περιβάλλοντος, που θα εδράζονται στην αμοιβαίαεμπιστοσύνη και κατανόηση, θα βοηθήσει τους γονείς να διαγνώσουνσυμπτώματα κακοποιητικής συμπεριφοράς στο παιδί τους και κατ’επέκτασηνα κινητοποιηθούν σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς και τον (σχολικό)ψυχολόγο για τη διαφυγή του παιδιού από αυτό το αδιέξοδο και τηνεπαναφορά της ψυχικής του ισορροπίας.
Χριστιάνα Οικονόμου. Απόφοιτος Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας τουΕΚΠΑ, MPHil στις Θεατρικές Σπουδές.
